3 lời khuyên từ bác sĩ phụ sản cho phụ nữ mang thai thời kỳ đầu

Đối với phụ nữ, 3 tháng đầu mang thai chính là thời kỳ quan trọng nhất. Trong thời gian này, phụ nữ phải chú ý đến tâm trạng, cảm xúc, vận động đặc biệt phải chú ý đến chế độ dinh dưỡng. Thực tế, dinh dưỡng được bổ sung phù hợp 3 tháng đầu giúp bà mẹ đảm bảo sức khỏe, và sự phát triển tốt nhất của thai nhi. Sau đây là một vài lưu ý của bác sĩ dinh dưỡng dành cho bà mẹ mang thai trong 90 ngày đầu.

Những thực phẩm tốt cho bé và mẹ

Để bổ sung dinh dưỡng cho bé và quá trình chuyển dạ thuận lợi khi sanh, bà mẹ  nên chọn những thực phẩm xanh, sạch. Bên cạnh đó mẹ cũng cần bổ sung các chất sắt, canxi, acid folic, vitamin D, vitamin C nhằm đáp ứng nhu cầu tạo hồng cầu để nuôi thai.

Chất sắt giúp tăng thể tích máu nuôi cơ thể mẹ và thai nhi. Nếu mẹ thiếu máu, lực co bóp của tử cung khi chuyển dạ sẽ giảm, từ đó giảm lượng sắt dự trữ của thai nhi trong 6 tháng đầu đời. Sắt có nhiều trong các loại thực phẩm như : Thịt, gan, tim, cật, rau xanh và các loại hạt… Vì thế, mỗi ngày thai phụ cần bổ sung ít nhất 15g sắt.

Canxi: Nếu thiếu canxi mẹ dễ bị đau nhức xương, bé có thể bị còi xương từ trong bụng mẹ. Canxi giúp cho quá trình đông máu và  hoạt động hệ thần kinh của mẹ diễn ra bình thường, hình thành hệ xương và răng vững chắc cho bé. Canxi có nhiều trong các loại thực phẩm như: Sữa, trứng, tôm, cua, cá, rau xanh, đậu đỗ…

Acid folic (hay còn gọi là vitamin B9): Có trong các loại rau xanh thẫm  màu như: Cải bó xôi, cải xanh, súp lơ xanh, rau muống và các loại hạt như lạc, vừng,… Giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh cho trẻ, tật nứt đốt sống trong bào thai.

Vitamin D có trong trứng và sữa các loại. Sự hình thành hệ xương và mầm răng của bé phát triển từ khi còn trong bụng mẹ. Vì vậy mẹ cần bổ sung các thực phẩm chứa vitamin D. Bên cạnh đó, vitamin D còn có trong ánh sáng mặt trời, nên mỗi ngày mẹ cần phơi nắng khoảng 15 phút  để tăng cương hấp thu canxi cho sự phát triển xương của bé khi còn trong bụng mẹ. Lưu ý khi phơi nắng: Không phơi nắng khi nắng quá gay gắt, để nắng chiếu trực tiếp vào cơ thể.

Vitamin C là một chất chống oxy hóa hiệu quả giúp mẹ tăng cường sức đề kháng và giúp cho sự phát triển của các cơ, xương sụn, tạo lớp nhau thai bền chắc bảo vệ bé. Vitamin C có trong các loại rau xanh và trái cây như cam, quýt, chanh, ổi,…

Giai đoạn này rất quan trọng cho sự phát triển hệ thần kinh, não bộ của trẻ và cũng là giai đoạn biến đổi về sinh lý của người mẹ. Vì vậy, dù có nghén và ăn kém thì mẹ cũng nên bổ sung những loại dinh dưỡng quan trọng để cung cấp protein như: Thịt da cầm, trứng, sữa, cá và đậu các loại,… Đối với những bà mẹ đã béo phì thì không nên tang cân vì cân nặng của thai nhi chỉ cần dao động trong khoảng từ 0,9 kg đến 2,3 kg.

Những bà mẹ không nên bổ sung những loại thực phẩm sau:

Đây là giai đoạn ốm nghén của phụ nữ với những trận nôn ói như cơm bữa. Vì vậy, để tránh hiện tượng này, người phụ nữ nên chia nhỏ các bữa ăn từ 5- 6 bữa mỗi ngày và vẫn duy trì mức năng lượng như thời kỳ trước mang thai.

Bên cạnh đó, người phụ nữa mang thai cũng nên tránh ăn theo sở thích, không nên ăn những loại thức ăn không có lợi cho cơ thể mẹ và sự phát triển của thai kỳ. Bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng cho biết, mang thai là thời kỳ hạnh phúc và ý nghĩa của người phụ nữ nhưng họ cũng phải vượt qua rất nhiều chông gai. Thai nhi rất “hiếu động”, nó có thể bắt người mẹ phải ăn mọi lúc, mọi nơi và mọi thứ. 

Nên người phụ nữ mang thai trong giai đoạn này cũng rất “khó chiều”. Mặt khác, có lúc mẹ không muốn ăn nhưng vì để đủ lưỡng chất cho con nên mẹ cũng phải cố ăn. Có khi các bà mẹ biết chất nào là tốt cho con nhưng vì nghén mà không muốn ăn. Khi mang thai, phụ nữ nên thay đổi những sở thích và thói quen thiếu lành mạnh. Ví dụ như không nên ăn mặn vì đây là nguyên nhân đẫn đến cao và phù huyết áp.

Bên cạnh đó, có rất nhiều loại thực phẩm có hại cho sự phát triển của thai nhi mà phụ nữ không nên sử dụng. Ví dụ như những loại cá dễ chứa thủy ngân như cá thu, cá nhám, cá kiếm, cá ngừ vì thủy ngân có trong cá khi tích tụ lâu dần trong cơ thể sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển não của bé. Các sản phẩm chưa qua tiệt trùng: bơ, sữa; thức ăn chưa nấu chin kỹ; thức ăn ôi thiu, mốc, hỏng các mẹ tuyệt đối không sử dụng vì những loại thực phẩm này chứa rất nhiều vi khuẩn có hại gây ra nhiều bệnh có hại cho sức khỏe của mẹ và bé.

Phụ nữ có thai không nên uống rượu, đồ uống có cồn, sử dụng các loại chất kích thích và đồ uống có ga. Chất có cồn sẽ trực tiếp gây hại cho thai nhi, khiến bé sinh ra có thể bị  chậm phát triển hay dị dạng một số bộ phận trên cơ thể. Các loại chất kích thích như cafein, cocain có trong cà phê và đồ uống có ga gây hại cho phôi thai, có thể dẫn đến sảy thai, kìm hãm sự hấp thu của sắt và kẽm, làm nặng hơn tình trạng thiếu máu của phụ nữ có thai, gây ra các biểu hiện như mệt mỏi, chán ăn, táo bón.

Cẩn trọng với quan niệm về dinh dưỡng truyền thống

Bao đời nay, những quan niệm về dinh dưỡng truyền thống trong thời kỳ mang thai đã nuôi dưỡng nhiều thế hệ trưởng thành và phát triển tốt. Nhưng với cuộc chạy đua công nghiệp và những phát minh về y khoa, dinh dưỡng truyền thống cũng cần có sự chọn lựa phù hợp để tạo nên sự cân bằng hợp lí để nuôi thai nhi phát triển tốt.

Theo dân gian , nhiều phụ nữ mang thai trong thời kỳ thai nghén phải ăn: Trứng ngỗng, cá chép, nước dừa… và không ăn  một số thực phẩm như: Rau ngót, măng, ốc… Trên thực tế, mỗi loại thực phẩm đều có giá trị dinh dưỡng nhất định, nếu ăn với lượng vừa phải thì sẽ có lợi cho cơ thể.

Trứng ngỗng: Kinh nghiệm dân gian cho rằng, ăn trứng ngỗng có lợi cho thai nghén, giúp con thông minh, hay ăn 9 quả thì sinh con trai, ăn 7 quả thì sinh con gái. Nhưng thực tế, giá trị dinh dưỡng của trứng ngỗng kém trứng gà. Tuy giàu protein hơn trứng gà,  nhưng hàm lượng lipit và vitamin A của trứng ngỗng thấp hơn trứng gà. Do đó, các mẹ nên sử dụng trứng gà thay cho trứng ngỗng. Nếu ăn trứng ngỗng thì nên ăn một quả trong nhiều lần nhằm giảm lượng protein, tăng cholesterol máu và tránh quá tải cho thận.

Cá chép là một loại thực phẩm rất tốt cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu. Cá chép có tác dụng an thai. Trong cá chép chứa nhiều thành phần bổ dưỡng như prortein, vitamin A, B1, B2, phốt pho, canxi, sắt… có tác dụng bổ máu và phát triển não bộ. Những món ăn chế biến từ cá chép giúp phục hồi và bồi bổ cơ thể, rất tốt cho những bà mẹ mất ngủ do thai nghén. Nên chọn cá chép được đánh bắt từ tự nhiên để có chất lượng dinh dưỡng và mùi vị tốt nhất. Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, phụ nữ nên ăn khoảng 100g cá chép tươi mỗi ngày để bổ dinh dưỡng cho cơ thể mẹ và bé.

Theo kinh nghiệm mà dân gian, Uống nước dừa giúp trắng da. Nhưng hiện nay chưa có bằng chứng khoa học nào chứng mình cho luận điểm này. Hàm lượng chất béo có trong nước dừa rất cao (khoảng 2%), nếu uống nhiều sẽ gây đầy bụng, khó tiêu. Đối với phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu, uống nhiều nước dừa sẽ làm cho tình trạng nôn ói trở nên nghiêm trọng hơn.

Tuy nhiên, từ 3 tháng trở đi, những bà mẹ mang thai có thể thoải mái uống loại nước này và khi đó nó còn rất tốt cho cơ thể mẹ nữa. Đó là một loại nước tự nhiên với rất nhiều tác dụng tốt cho thời kỳ sau 3 tháng mang thai: Cung cấp nước cho cơ thể, lợi tiểu tự nhiên, cũng giúp tăng tiết nước tiểu, giúp ngăn ngừa tình trạng viêm đường tiết niệu, giảm nguy cơ sỏi thận, giảm tình trạng táo bón, cải thiện chức năng đường ruột và các vấn đề về tiêu hóa như tăng tiết axit dạ dày, viêm loét dạ dày. 

Nước dừa cũng rất giàu axit lauric giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh viêm nhiễm từ virut, vi khuẩn và tăng cường hệ miễn dịch. Nhưng các bà mẹ cũng không nên lạm dụng quá nhiều, mỗi ngày chỉ uống nước từ một trai dừa và không uống vào buổi tối.

Rau ngót: Theo dân gian, rau ngót không tốt cho phụ nữ trong thời kỳ thay nghén. Rau ngót dễ dẫn đến sảy thai, do đó chỉ nên ăn rau ngót sau khi sinh hoặc là khi đã phá thai hoặc sảy thai. Nhưng theo nghiên cứu, chưa có tài liệu nào chứng minh rau ngót dễ gây sảy thai và những phụ nữ mang thai thì vẫn có thể ăn bình thường các món chế biến từ rau ngót. Trong rau ngót chứa nhiều loại axit amin cần thiết cho cơ thể. Đã có rất nhiều phụ nữ mang thai khi ăn rau ngót không bị sảy thai. Nhưng đối với những phụ nữ đã từng đẻ non hay con thụ tinh trong ống nghiệm thì nên hạn chế sử dụng ăn rau ngót để tránh những rủi ro đáng tiếc.

Măng: Rất nhiều phụ nữ mang thai nghén các món ăn chế biến từ măng. Tuy nhiên, họ không biết có nên ăn chúng trong 3 tháng đầu thai kỳ hay không? Măng tươi là loại thực phẩm chứa nhiều loại độc tố. Chính acid xyanhydric (HCN) có trong măng tươi gây ngộc độc, nôn mửa, gây cảm giác rất khó chịu. Nhưng trường hợp ngộ độc măng tươi xảy ra chỉ khi ăn quá nhiều và liên tục. Nếu ăn măng thì chỉ nên ăn khoảng 100 – 150g/ bữa ăn. Để giảm độc tố có trong măng, cần luộc kỹ 2 – 3 lần,  mở vung khi sôi để độc tố bay ra, sau đó có thể chế biến thành nhiều món từ măng đã luộc.

Ốc là loại động vật có nhiều chất nhớt. Do đặc điểm này mà nhiều người cho rằng phụ nữ trong thời kỳ thai nghén không nên ăn nhiều ốc vì con sinh ra sẽ có nhiều rãi. Quan niệm này thực chất là không đúng. Thịt ốc vị ngọt, tính hàn, có tác dụng chữa các bệnh như bệnh gan, vàng da, nhiễm khuẩn, trĩ… Và ốc cũng có tác dụng rất tốt đối với những phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu. Hàm lượng dinh dưỡng trong ốc chứa nhiều  chất đạm và canxi giúp cung cấp đạm và canxi cho mẹ và bé. Một số lưu ý khi ăn các loại ốc: Cần rửa sạch bằng cách ngâm nước gạo, luộc chín kỹ để tiêu diệt các loại sán có trong ốc gây hại cho cơ thể con người.

Trên đây là một số lưu ý của chúng tôi để giúp mẹ và trong 3 tháng đầu thai kỳ có sự phát triển tốt và khỏe mạnh. Bên cạnh đó, để bổ sung thêm thông tin thì các bà mẹ nên đến các bác sĩ dinh dưỡng để được tư vấn trực tiếp và giải đáp thêm những thắc mắc về chế độ dinh dưỡng trong thời kỳ mang thai. Chúc các mẹ có những kiến thức bổ ích để các bé có sự phát triển tốt nhất khi còn trong bụng mẹ.